Rozumienie "Reaganomics" |
Ronald Reagan, 40. prezydent Stanów Zjednoczonych (1981-1989), był zapracowanym człowiekiem. Były aktor i gubernator Kalifornii, Reagan wynegocjował traktat ze Związkiem Radzieckim, by wyeliminować rakiety jądrowe o średnim zasięgu, wymierzył karę przeciwko Libii za udział w berlińskim ataku na amerykańskich żołnierzy i wspierał powstańców antykomunistycznych w Ameryce Środkowej, Azji i Afryka.
Ale on również odcisnął swoje piętno na polityce fiskalnej. W szczególności styl myślenia ekonomicznego - nazwany "Reaganomics" - jest wciąż cytowany i propagowany przez wielu decydentów. Co dokładnie ma na myśli odniesienie do "Reaganomics"?
Fundamentalne działania
Reagan był republikaninem, który popierał pojęcie małego rządu i prawa jednostki do wyznaczania własnej ścieżki. To stanowiło podstawę jego Reaganomics, która była próbą pobudzenia stojącej gospodarki.
Program, który był znany pod nazwą "ekonomia voodoo" George'a H.W. Bush (zanim został wiceprezesem Reagana), miał cztery cele: zredukować tempo wzrostu wydatków rządowych, obniżyć podatki od dochodów i zysków kapitałowych, zmniejszyć regulacje i zmniejszyć inflację poprzez zaostrzenie podaży pieniądza. Chodziło o poprawę gospodarki poprzez zachęcanie ludzi do wydawania i inwestowania, poprzez dbanie o zdrowie rynków finansowych i nagradzanie statków.
Niewielu twierdziło, że działania Reagana na tych czterech frontach nie były znaczące. Jednak podejście Reagana do wydatków rządowych pokazało na przykład, jak Reaganomics nieco różni się od teorii w praktyce. Administracja nie zniosła ani nie zlikwidowała żadnych agencji federalnych ani dużych programów federalnych, a wydatki na obronę osiągnęły historyczne maksima. To z kolei powstrzymało Reagana przed ogromnymi redukcjami, których oczekiwał w wydatkach federalnych jako procent PKB.
Reaganowe zmiany w kodeksie podatkowym również stanowiły szeroko zakrojone reformy w imię bodźców ekonomicznych. Przede wszystkim obniżył górny margines podatku dochodowego z 70% do 28% i obniżył stawkę podatku od osób prawnych z 48% do 34%. Zwolnił także większość osób o niższych dochodach z podatków dochodowych. Reagan zapłacił za niektóre z tych ulg podatkowych podwyżkami podatków na Ubezpieczenia Społeczne, podwyżkami niektórych podatków akcyzowych, zniesieniem lub redukcją niektórych potrąceń oraz stopniowym rozszerzeniem podstawy opodatkowania dochodów.
Kolejnym kluczowym elementem Reaganomics była deregulacja, która wynikało z przekonania, że rząd powinien ingerować w wolną przedsiębiorczość tylko tam, gdzie jest to absolutnie konieczne. Największym działaniem w tym zakresie było znaczne ograniczenie kontroli cen ropy naftowej, telewizji kablowej, usług telefonicznych, transportu morskiego, podróży autobusowych i gazu ziemnego. Reagan zezwolił także bankom na posiadanie pewnych aktywów po raz pierwszy.
Skutki Reaganomiki
Według wielu relacji Reaganomics ożywił opadającą amerykańską gospodarkę. Na przykład tempo wzrostu realnego PKB na dorosłą osobę w wieku produkcyjnym zwiększyło się ponad dwukrotnie w stosunku do administracji Cartera. Bezrobocie spadło z 7,0% do 5,4%, inflacja spadła z 10,4% do 4,2% w ciągu zaledwie ośmiu lat, wzrosła liczba nowych firm, a giełda gwałtownie się rozwijała.
Choć wielu ekonomistów i podatników było zadowolonych z tych zmian, wiele z tych zmian nie było tak dalekosiężnych, jak oczekiwał Ronald Reagan. Niektóre "skutki uboczne" również były problematyczne. Na przykład wzrosły stopy procentowe. Nadal istniał bardzo duży deficyt federalny. Pomimo sprzeciwu Reagana liczba nowych barier handlowych, które wzniosły Kongres, spowodowała ograniczenie importu do Stanów Zjednoczonych o jedną czwartą. Najgorsze może być krytykowanie obniżek podatków - wielu ekonomistów twierdziło, że wyższe podatki z tytułu ubezpieczeń społecznych faktycznie podniosły podatki od klasy średniej lub w najlepszym przypadku uczyniły ich oszczędności podatkowe nieistotne.
W każdym razie Reaganomics wykazał, że obniżenie stawek podatkowych może faktycznie zwiększyć - lub przynajmniej utrzymać - dochody rządu z programów socjalnych i wydatków uznaniowych, ponieważ pozwalając ludziom zatrzymać więcej własnych pieniędzy zachęciło ich do wykorzystania tych pieniędzy na inwestycje, wydatki i rozpoczęcie działalności gospodarczej, co w zwrot wygenerował więcej przychodów podlegających opodatkowaniu. Pomysł Reagana polegał na obniżeniu podatków, a następnie "wymyśleniu go w całej objętości", a jego teoria ekonomii imiennej stała się jedną z najbardziej znanych i gorących dyskusji w nowożytnej historii Ameryki.
